De Fluwelen revolutie - 17 november 1989

Gedenkteken op Národní

Waarschijnlijk ben ik meerdere keren voorbij het minimalistische gedenkteken gelopen in Narodni zonder het te zien en als ik het zou zien, dan had ik er niets bij gedacht.

Totdat ik op een video van de Honest Guide stuitte, die inmiddels is verwijderd van youtube. Dat kwam binnen, zeg. De huidige maatregelen in Corona-tijd (2020-2022), die soms beperkend zijn, krijg je een klein beetje van het gevoel mee van wat de communistische onderdrukking met een mens doet.

Acht mensenhanden op de plaquette

17-11-1989: de dag van de Fluwelen Revolutie

Op 17 november 1989 hielden 15.000 studenten een vreedzame herdenkingsmars in Praag voor Jan Opletal. Opletal werd op 28 oktober 1939 door de nazi's neergeschoten tijdens een studentendemonstratie tegen de Duitse bezetting en overleed enkele weken later. Hij werd zo het symbool voor latere studentenopstanden.

Tijdens deze mars werden ze tegengehouden door de oproerpolitie en afgeranseld met wapenstokken, ondanks het feit dat ze hun vreedzame bedoelingen kenbaar hadden gemaakt. Er kwam protest tegen dit machtsvertoon van de politie, waarbij vooral een dialoog met de communistische partij geëist werd over democratie, vrijheid en mensenrechten. Op 20 november 1989 kwamen de studenten weer massaal op straat. Het Burgerforum werd opgericht door schrijver Václav Havel en de econoom Václav Klaus, die de bedoeling had het protest te organiseren. Stakingscomités werden opgericht in fabrieken, ziekenhuizen, kantoren en scholen. Demonstraties bleven dan ook niet uit, maar werden wel netjes gehouden na de werkdag.

Op 24 november 1989 hielden Alexander Dubček (die het land al in 1968 tijdens de Praagse Lente naar hervormingen wilde leiden), Kardinaal František Tomášek en Václav Havel redevoeringen op het balkon van de Socialistische Partijkrant 'Svobodné Slovo' op het Wenceslausplein. Daarbij werden ze ondersteund door het gerinkel van honderdduizenden sleutelbossen.

Massale betogingen volgden en er brak een algemene staking uit, die het land plat legde. Onder deze druk bezweek de regering en gesprekken begonnen tussen de eerste minister Ladislav Adamec en het Burgerforum. De gesprekken leidden tot een nieuwe regering die op 10 december door president Gustáv Husák (reeds aan de macht sinds het einde van de Praagse lente in 1968) benoemd werd. Dezelfde dag nog diende Husák zijn ontslag in, en op 29 december werd Havel door het parlement verkozen tot de nieuwe president van Tsjecho-Slowakije tijdens een ceremonie, die plaats had in de Kroningszaal in de Praagse Burcht.

De plaquette

Het is een bronzen plaquette met het opschrift "17. 11. 1989 ' en acht mensenhanden met verschillende gebaren, de zegevierende 'V' die veel werd gebruikt in de demonstraties van november 1989 en de uitgestrekte lege handpalm die verwijst naar de slogan van november 'We hebben blote handen' .

De plaquette is februari 1990 verschenen in Narodni. Jaarlijks wordt de Fluwelen revolutie hier herdacht en ligt het trottoir vol met bloemen en kaarsjes.

Uitzicht op het Nationaal Theater vanaf de plaquette