De Moldau, de levensader van Praag
De Moldau (Vltava in het Tsjechisch) is zonder twijfel de meest iconische rivier van Tsjechië en vormt het kloppende hart van Praag. Deze rivier, die door de eeuwen heen dichters, schilders en componisten heeft geïnspireerd, speelt een cruciale rol in de stad en het land. Maar waar begint de Moldau eigenlijk, waar eindigt ze, en waarom vriest ze tegenwoordig nooit meer dicht?
De Bron en de Loop van de Moldau
De Moldau ontspringt in het Bohemer Woud in het zuiden van Tsjechië. De rivier ontstaat uit de samenvloeiing van de Warme Moldau (Teplá Vltava) en de Koude Moldau (Studená Vltava), die elkaar treffen net vóór het Lipnomeer, een uitgestrekt stuwmeer in de regio.
Vanaf het Lipnomeer stroomt de Moldau in noordelijke richting en doorkruist daarbij verschillende historische steden en pittoreske dorpen. Na ongeveer 430 kilometer mondt de rivier bij Mělník uit in de Elbe (Labe). De Elbe voert het water verder naar Duitsland, waar het uiteindelijk uitkomt in de Noordzee.
De Moldau in Praag
De Moldau is onlosmakelijk verbonden met Praag en draagt bij aan de unieke charme van de stad. Deze iconische rivier slingert door het historische centrum en wordt overspannen door twintig indrukwekkende bruggen, waaronder de wereldberoemde Karelsbrug, de statige Legioenbrug en de unieke Art Nouveau Cechbrug. Langs de schilderachtige oevers liggen enkele van Praag's meest prominente bezienswaardigheden, zoals de majestueuze Praagse Burcht, het imposante Nationaal Theater en de levendige kade van Naplavka.
Voor een van de mooiste uitzichten over de Moldau ga je naar Hanavsky Pavilon in Letna park. Zie Mooiste uitzichten In Praag.
Belangrijke Functies van de Moldau
De rivier heeft door de eeuwen heen verschillende functies vervuld:
Transport en Handel
In het verleden was de Moldau een belangrijke transportroute voor goederen, zoals hout en steenkool.
Energievoorziening
Dankzij een reeks stuwdammen en waterkrachtcentrales levert de rivier tegenwoordig een aanzienlijke hoeveelheid elektriciteit.
Recreatie
Cruises over de Moldau, roeiboten en de populaire (zwanen)waterfietsen trekken jaarlijks duizenden bezoekers.
Overstromingsbeheer
De dammen in de rivier helpen ook om overstromingen te voorkomen, zoals die in 2002, toen Praag zwaar getroffen werd.
Watertemperatuur en het Uitblijven van IJs
Schaatsen op de Moldau tot 1956
Het schaatsen en daaraan gerelateerde activiteiten vonden hun weg vanuit Holland naar Bohemen in de middeleeuwen. Voor het eerst werd deze vorm van ontspanning beoefend aan de hoven van de adel, iets wat hier tot dan toe onbekend was. In de achttiende eeuw groeide de populariteit van het schaatsen en verspreidde het zich met succes over de bevroren vijvers en rivieren in Bohemen, Moravië en Silezië.
In februari 1956 vroor de Moldau voor het laatst volledig dicht. Het ijs was zo dik dat een paard en wagen, beladen met bier, over het bevroren oppervlak van Braník naar Zlíchov kon rijden. Destijds bevroor de Moldau bijna elke winter, en veel mensen bonden schaatsen onder om naar hun werk te glijden. In het weekend werd de rivier een levendige plek vol schaatsende en wandelende Praagse inwoners. Langs de oevers stonden koek-en-zopie kraampjes met warme dranken zoals thee, thee met rum, glühwein, en snacks zoals pretzels. Gietijzeren stenen, "bubínek" genoemd, werden gebruikt om dranken en worsten op te warmen. Geroosterde kastanjes waren geliefd: ze vulden de maag en verwarmden de handen in je zakken.
Gezellige schaatsdrukte bij Vysehrad, 1905
Tegenwoordig vriest de Moldau niet meer dicht
De temperatuur van de Moldau varieert afhankelijk van het seizoen en de waterstand. In de winter kan de temperatuur dalen tot dicht bij het vriespunt, terwijl het water in de zomer niet warmer wordt dan 16-18 graden Celsius. Doordat de dammen 's zomers het koude grondwater afvoeren, blijft de temperatuur dan laag.
Ondanks de kou vriest de Moldau tegenwoordig vrijwel nooit meer dicht. Dit komt door een combinatie van factoren:
-
Dammen, Waterkrachtcentrales en Grondwater: De kunstmatige beheersing van de waterstroom, in combinatie met dammen die grondwater afvoeren, zorgt ervoor dat het water in beweging blijft en minder snel bevriest.
- Klimaatverandering: De gemiddelde temperaturen in Centraal-Europa zijn gestegen, waardoor strenge winters met langdurige vorst zeldzamer zijn geworden.
- Warmte van de Stad: Praag zelf straalt warmte uit, waardoor het water in de stad minder snel afkoelt dan in onbewoonde gebieden.
Zwemmen in de Moldau
Zwemmen in de Moldau klinkt idyllisch, maar is niet zonder risico’s. De stroming is op sommige plekken sterk, het waterpeil wisselt en de aanwezigheid van boten maken de rivier onvoorspelbaar. Bovendien is het water vaak verrassend koud, zelfs in de zomer blijft de temperatuur laag.
Officieel is zwemmen in het centrum niet verboden, maar verstandig is het niet. Wil je afkoelen met prachtig uitzicht? Kies dan voor een van de zwembaden of meren rondom Praag, waar het water vaak aangenamer is.
Lees ook: Zwemmen in Praag
De Moldau als Cultureel Symbool
De Moldau leeft niet alleen in het fysieke landschap van Praag, maar ook in de cultuur. De beroemdste muzikale ode aan de rivier is "Vltava" van de componist Bedřich Smetana, een symfonisch gedicht dat de reis van de rivier muzikaal verbeeldt, van de bescheiden bron tot de machtige stroming door Praag.
Wil je het beluisteren, ga dan naar mijn blog: Smetana en Tom & Jerry
De Moldau is en blijft een essentieel onderdeel van het Praagse stadsbeeld en een symbool van de stad. Of je nu langs de oevers wandelt, de rivier oversteekt via de Karelsbrug of geniet van een boottocht, de Moldau draagt altijd bij aan de unieke magie van Praag.
Verliefd op Praag