In mijn zoektocht naar relaties tussen Praag en Haarlem, mijn geboortestad, stuitte ik op een bijzonder verhaal. Zoals Naarden verbonden is met Praag door Comenius (Praag heeft sinds 2006 een straat die vernoemd is naar Naarden, Naardenská), zo is de naam Haarlem verbonden met Praag door een spion. Het grote verschil is dat de stad Haarlem er niets mee heeft te maken. Verwarrend?
De spion zonder naam
In het boekje "De spion zonder naam" van Hans Olink wordt alles duidelijk. Een boekje met slechts 31 bladzijden, maar kan zo verfilmd worden in een 1,5 uur durend spektakel. Je fantasie slaat op hol.
"Ik heb een verhaal voor je,’ roept Hans Krijt door de telefoon. Ondanks zijn leeftijd klinkt zijn stem jong, als altijd. Met horten en stoten, struikelend over zijn enthousiasme, doet hij zijn relaas. In zijn woonplaats Praag, in de krant Mlada Fronta, heeft hij een artikel gelezen over een Tsjechische spion die in de jaren zeventig en tachtig succesvol in Londen opereerde onder de Nederlandse naam Erwin van Haarlem, maar desondanks was gearresteerd en na een gevangenisstraf van tien jaar op het eiland Wight naar Praag was teruggekeerd. Na zich vele jaren schuil te hebben gehouden, allergisch voor publiciteit, had hij uit zelfrechtvaardiging zijn verhaal verteld aan een Tsjechische journalist.
‘Het is een fantastisch, ongelooflijk verhaal,’ zegt hij ten overvloede."
Erwin wil graag opgehaald worden uit de ballenbak.
Het boekje vertelt de zoektocht van Johanna van Haarlem, de moeder van Erwin, die haar bastaard (ze had een verhouding met een Poolse Wehrmacht-soldaat en werd na verkrachting zwanger) afstaat aan het Rode Kruis, oktober 1944. Ze is niet meer in staat om voor hem te zorgen en zou hem later weer kunnen ophalen........
Na een aantal oproepen van het Rode Kruis, die ze onbeantwoord laat door heftige tegenwerking van haar vader (hij vernietigt de toelatingspapieren van Erwin in de hoop dat ze haar zoon zou vergeten) en het niet accepteren van de situatie van haar latere echtgenoot, neemt ze in 1976 contact met Erwin op. Ze is hem nooit vergeten en heeft ieder jaar in stilte zijn verjaardag gevierd. Inmiddels gescheiden heeft ze na anderhalve maand een reactie en ze ontmoeten elkaar.
Wat er dan gebeurt is te bizar voor woorden. Erwin lijkt gematigd enthousiast (niet verwonderlijk op zijn 33e en een moeder die "collaboreerde"), maar zijn moeder heeft haar moedergevoelens terug en keert jaar na jaar terug naar London. Tot 1988. Dan wordt Erwin opgepakt wegens spionage.......... maar is hij wel haar Erwin of is hij iemand anders???? En was zijn moeder ook een spion?
Spoiler alert
De intro verraadde al het grootste gedeelte, maar spannend blijft het. De rest van het verhaal kun je beter niet via mij vernemen, maar wel op twee andere manieren.
In 2006 heeft de VPRO in een radio-uitzending aandacht besteed aan de spion met fragmenten uit de interviews die Hans Olink heeft gehad met Johanna van Haarlem en de vermeende Erwin van Haarlem. Je kunt ze hier via de links terugluisteren.
Je kunt ook het kleine boekje lezen. Dan heeft de schrijver er ook nog wat aan.
Ben benieuwd wat jij ervan vindt?!
Deel 1 (Fragment begint rond 1 uur 24) Gesprek met Johanna van Haarlem
Deel 2 (Fragment begin rond 1 uur 23) Gesprek met Erwin van Haarlem
Verliefd op Praag
Reactie plaatsen
Reacties