In een eerdere blog over de moord op Heydrich, heb ik uit de doeken gedaan dat het verhaal mij enorm intrigeert. Zo erg zelfs, dat ik alles wat er maar mee te maken wil zien wanneer ik in Praag ben.
Afgelopen juni heb ik een wandeling gemaakt richting de bocht waarin de moordaanslag op Heydrich plaatsvond. De wandeling zelf startte bij Zenklova, halte Bulovka. Daar was ik met de tram heengegaan, om tijd te winnen. Het was inmiddels middag en ik had een paar uur.
Heb je eerdere blogs gelezen, dan herken je de naam Bulovka wellicht. Als je daar toch in de buurt bent, ga dan naar Pivovar U Bulovky (zie de blog Als je dan toch in de buurt bent, gast- en bierblog). Omdat dit ook op mijn to do list stond en ik zin had in een biertje, ben ik daar eerst langs gegaan. Prima Tsjechisch etablissement, waar ze wel even raar stonden te kijken. Ze hadden geen toerist verwacht.
Eerlijk gezegd zou ik hier niet speciaal naartoe zijn gegaan, ware het niet dat ik een doel had voor die dag. Na een prima biertje in een niet zo gezellig, leeg restaurant, ben ik verder gelopen richting de Heydrich Assassination Site (V Holešovičkách 41).
In niets lijkt deze plek op de plek waar Jan Kubiš, Jozef Gabčík en Josef Valčík op 27 mei 1942 hebben gestaan. Wachtend in volle spanning op een mogelijk naderende Heydrich in zijn open Mercedes.
Net na de moordaanslag
Zo ziet het er nu uit
Ondanks dat er weinig herkenningspunten zijn, voelt het toch goed dat ik hier sta. Het verhaal is mij zo bekend, dat ik als ik mijn ogen sluit, zie hoe de stengun van Gabčík blokkeert. Hoe er daarna geschoten wordt en hoe de bom, die Kubiš onder in plaats van in de auto gooit, ontploft. Een tram die ook net de bocht om komt, staat stil en de ramen knallen eruit.
Yes, Heydrich is geraakt, gewond, hij stort ineen. Maar is hij wel dood? Daar is geen tijd voor...........
Heydrich en zijn chauffeur Klein springen met getrokken pistolen uit de verbrijzelde Mercedes. Klein rent naar Kubiš, die door de klap tegen de reling aan is geklapt, terwijl Heydrich naar Gabčík gaat die verlamd de weigerende Stengun vasthoudt.
Terwijl Klein op Kubiš afkomt herstelt hij zich, springt op zijn fiets en trapt weg. De passagiers die net uit de tram kwamen wijken uiteen doordat Kubiš in de lucht schiet met zijn Colt M1903- pistool. Klein probeert op hem te schieten, maar versuft door de explosie, drukt hij op de ontgrendelingsknop van het magazijn en het pistool blokkeert.
Een aangeslagen Heydrich komt op Gabčík af, die zijn Stengun laat vallen en bij zijn fiets probeert te komen. Hij ziet zich echter genoodzaakt deze poging te staken en zoekt dekking achter een telegraafpaal en vuurt met zijn pistool op Heydrich. Deze beantwoordt het vuur en duikt achter de vastgelopen tram. Plotseling slaat Heydrich voorover en wankelt van de pijn naar de kant van de weg. Hij zakt tegen de reling in elkaar en houdt zichzelf met één hand overeind. Terwijl Gabčík van de gelegenheid gebruik maakt om te vluchten, keert Klein terug van zijn vruchteloze achtervolging op Kubiš om zijn gewonde superieur te helpen.
Na een tweede achtervolging, waarbij Gabčík de chauffeur in zijn been weet te schieten, lukt het de helden om - weliswaar tijdelijk - te ontkomen.
Kunstwerken in de tunnel bij de tramhalte Vychovatelna
Terug naar juni 2021
Ik open mijn ogen en zie en hoor de auto's langs me razen. Zij staan niet stil bij wat er meer dan 75 jaar geleden gebeurd is in hun Praag. Misschien hebben ze dat allang gedaan, misschien kennen ze het verhaal helemaal niet. Geen idee, maar voor mij is het een fantastische locatie en een ontzagwekkend gevoel.
Terwijl het hele verhaal door mijn hoofd gaat, zie ik de Heydrich Assassination Memorial site. Het is nu een ongelukkige locatie om deze helden te vereren, zo naast de snelweg. Wanneer je echter inzoomt, komt het tot rust en zie je de soldaten hoog boven de weg uit torenen. Boven op het voetstuk vallen drie figuren op met uitgestrekte armen. Twee mannen met helmen vertegenwoordigen Tsjechoslowaakse parachutisten, de derde figuur in een hoed symboliseert een lid van het binnenlandse verzet.
Even daarnaast staat een groot bord met een kort overzicht van wat er zich hier heeft afgespeeld en wie erbij betrokken waren.
De muur bij Zenklova
Sinds een paar maanden is er vlakbij deze gedenkplaats een muur geschilderd, geheel in het teken van operatie Anthropoid, zoals de werknaam was van de moordaanslag. Die moest ik ook zien.
Bij de tramhalte van Vychovatelna is een tunnel om bij de tramhalte te komen. Daarin zijn andere kunstwerken op de muur geschilderd/gespoten (zie boven in zwart/wit), die allemaal in het teken staan van Anthropoid. Deze had ik niet op mijn lijst staan, maar heb ik ervaren als een soort bonus. De echte bonus zou nog komen.
Na al deze indrukken en momenten van bezinning, was het tijd om door te lopen naar de begraafplaats waar de 7 parachutisten begraven zouden moeten liggen. Van te voren had ik me niet echt verdiept in hoe het eruit zou zien en dacht de graven of een monument wel snel te kunnen vinden.
Bij aankomst op de begraafplaats Ďáblický hřbitov (Duivelse begraafplaats) bleek het veel groter te zijn dan ik had verwacht. Aangezien Praag en Tsjechië haar helden en imposante figuren uit de geschiedenis ruimschoots vereren d.m.v. standbeelden en plaquettes, dacht ik toch snel tegen de graven van de parachutisten aan te lopen.
Om een lang verhaal kort te houden.
Na een uur heb ik de zoektocht gestaakt, zelfs nadat ik op internet had gezocht hoe het eruit zag (dat bleek achteraf een verkeerde foto te zijn).
Naderhand kreeg ik een foto door van mijn gastblogger en mede Praag-fan, Marianne, en bleek dat ik er wel langs was gelopen en het ook had gezien. Ik weet nog dat ik erbij twijfelde of ik er een foto van zou maken. Maar ja, dan kan ik alles wel fotograferen, dacht ik.
Het was een gedenksteen met een Tsjechische tekst. Als ik die had gelezen, was ik er misschien achter gekomen. De datum 27-5-1942 en Reinharda Heydricha onderop de steen hadden me dan aan het denken gezet. Helaas heb ik niet stil gestaan bij de steen, omdat ik op zoek was naar graven. Blijkbaar zijn de parachutisten in een massagraf begraven. In een Tsjechisch artikel staat uitgelegd dat er duizenden slachtoffers van de nazi's en later het communisme op deze begraafplaats zijn "gedumpt".
Of de 7 parachutisten hier daadwerkelijk liggen is lastig te zeggen, omdat in 1968 bij een brand de uitvaartregisters zijn verbrand. Het opgraven van de overblijfselen zal voorlopig niet gebeuren:
Gedenksteen voor de parachutisten
Opgravingen zullen waarschijnlijk nooit plaatsvinden
"In ieder geval zal Jiří Padevěts idee van opgraving en genetisch onderzoek niet binnen afzienbare tijd uitkomen, aangezien de staat zoiets niet gaat doen. Het ministerie van Defensie stelt eerst het morele aspect van het geheel aan. Getuigen en overlevenden willen niet dat archeologen met schoppen naar de begraafplaats gaan. Tegelijkertijd is er volgens het ministerie geen wettelijk kader voor het ophalen van lijken, en is er ook geen begraafplaats voor niet-identificeerbare stoffelijke overschotten."
Klik hier voor het gehele artikel (vertaling aanzetten)
Met enige teleurstelling ben ik vervolgens weggegaan, maar de echte bonus in het verhaal van de moordaanslag op Heydrich moest nog komen. De crypte van de Heilige-Cyrillus en Heilige-Methodiuskerk, waar de 7 parachutisten zich verscholen hielden na de moord op Heydrich. Die zou ik pas op de laatste dag van mijn twee weken Praag zien. Tot die tijd was het gesloten i.v.m. Corona. Daarover in een latere blog.
Verliefd op Praag
Reactie plaatsen
Reacties