Oude Stadhuis op het Oude Stadsplein

Het Oude Stadhuis met de Astronomische Klok

Het Oude Stadsplein, Staroměstské náměstí

Het Oude Stadsplein is een magneet waar je vanzelf naartoe wordt getrokken. Je hoeft het niet op te zoeken op de kaart of google maps, je komt er vanzelf.

Ik krijg er geen genoeg van. Iedere keer zie ik weer iets nieuws, een klein detail op een van de gevels, een plaquette waar ik normaal geen acht op sla of een lantaarnpaal die je foto blokkeert. 

Een van de mooiste pleinen van Praag barst van de geschiedenis, die begint in de twaalfde eeuw. Dat zie je terugkomen in het straatbeeld. Het monument van Jan Hus, de 28 kruisen op het trottoir voor het oude stadhuis, de Maria Kolom, het Huis met de bel, er kleven meerdere verhalen aan vast. Het gezellig drukke plein is fantastisch en komt tot leven als je er iets van afweet. 

Het Oude Raadhuis van de Oude Stad

Jan van Luxemburg, de toenmalige heerser, vond het in 1338 tijd dat Praag een stadhuis kreeg. Voor de inwoners van Praag ging er een droom in vervulling. 

In plaats van het bouwen van een nieuw complex, is ervoor gekozen om het gotische hoekhuis, dat tot dan toe toebehoorde aan de koopman Wolfin van Kamen, om te bouwen tot stadhuis. Het huis uit de dertiende eeuw wordt beschouwd als een van de meest waardevolle delen van het gebouw. Grenzend aan het huis was een grote prismatische toren , die oorspronkelijk niet zo hoog was als de stedelingen hadden gehoopt. Peter Parler, mede verantwoordelijk voor de bouw van de Karelsbrug, uitbreiding van de Praagse burcht en de Sint Vituskathedraal en de bouw van de Tyn kerk, werd gevraagd om de toren op te hogen.

Tegenwoordig is het oude stadhuis slechts een deel van het voormalige stadhuis, dat door de eeuwen heen is uitgebreid, gewijzigd en herbouwd.

Links naast de toren staan ogenschijnlijk vier losse huizen en zijn gebouwd op de restanten van romaanse funderingen. Ze zijn in de loop van de eeuwen van binnenuit met elkaar verbonden en behoren tot het complex van het Oude Stadhuis.

De vier huizen

De verdwenen neogotische vleugel

Tussen 1838 en 1848 werd een neogotische vleugel aan de toren gebouwd, zoals te zien is op onderstaande afbeelding uit 1856. Tot 1945 zag het Oude Stadhuis er heel anders uit.

"Tijdens de Praagse Opstand aan het einde van de Tweede Wereldoorlog in mei 1945, diende het Oude Stadhuis als een van de hoofdkwartieren van het anti-nazi-verzet. In de directe omgeving vonden gevechten plaats tussen de opstandelingen en het Duitse leger, wat tot grote schade leidde. De brand brak uit tijdens de beschieting van het stadhuis op 8 mei door Duitse troepen, enkele uren voor de ondertekening van hun overgave. Het verwoestte de neogotische vleugel van het stadhuis zo erg dat alleen de ommuring overeind bleef."

Tot de dag van vandaag is er niks gebouwd op de plek van de neogotische vleugel, ondanks meerdere wedstrijden onder architecten. Het is nu een parkje met bankjes en bomen.

Oude Stadhuis in 1856, foto van Andreas Groll – Časopis Umění, ročník XII (1939-40)

Van de neogotische vleugel is nog slechts een zevende deel overeind.

Een rondleiding door het stadhuis

Het was tijd om de onbekende binnenkant van het oude stadhuis te bewonderen, iets wat ik tot dan toe had gelaten. Na het kopen van een kaartje, loop je een aantal trappen op, alvorens je de eerste historische zaal binnenstapt. Het was er rustig en ik had alle tijd om foto's te nemen.

Als ik me niet vergis staat er geen uitleg bij de ruimtes en je weet dus niet goed waar je naar kijkt. Lees daarom de tip onderaan de blog.

De twaalf apostelen van dichtbij

Links van de eerste zaal loop ik de gotische toren in. Weinig mensen weten, dat je daar de twaalf apostelen van dichtbij kunt bekijken.

Via een klein trappetje sta je op dertig centimeter afstand naar de kleine rompjes te kijken. Ze wachten geduldig op hun show ter ondersteuning van de het luiden van Astronomische Klok. De beelden die je bijna kunt aanraken - er zit glas voor - zijn na 1945 gemaakt. De originele beelden zijn verbrand tijdens de Praagse Opstand van mei 1945. Omdat het stadsarchief ook in vlammen is opgegaan is het onbekend wanneer de eerste apostelen exact zijn geplaatst. In ieder geval na 1790, omdat er tekeningen uit die tijd zijn gevonden waarop alleen raampjes zichtbaar waren, waar nu luikjes zitten.

Iets verder doorlopen en ik sta in de kapel van het oude stadhuis, ingewijd in 1381. De erker is totaal verwoest tijdens de eerder genoemde Praagse Opstand. Na de oorlog is het in originele staat herbouwd. Een knap staaltje vakwerk, want het ziet er 14e-eeuws uit, evenals de glas-in-loodramen, maar die blijken pas in 1986/1987 geplaatst. Could have fooled me.

Naast een aantal religieuze beelden en relikwieën, zie ik een mini Maria kolom. Een replica staat sinds 2020 weer terug op het Oude Stadsplein na ruim 100 jaar van afwezigheid.

Oude raadzaal

Het meest waardevolle historische interieur van het oude stadhuis is de oude raadzaal. Dankzij zijn architectuur en decoratie is het een van de charmantste laatgotische zalen van Europa. Kijk zeker omhoog naar het houten plafond met schilderingen.

De grootste trots is het beeld van Christus uit het begin van de 15e eeuw. Laat ik die net gemist hebben. Het is gemonteerd op een engelvormige console met het Latijnse opschrift "Rechtvaardig oordelen, o mensenkinderen." Het verwijst naar de tijd dat de raadzaal dienst deed als gerechtshof.

De afbeelding van de Romeinse godin van het recht - Justitia - op een barokke tegelkachel in de hoek van de zaal herinnert ook aan de functie van het gerechtshof. De kachel is een van de grootste in Tsjechië. 

Hal van de vergaderruimte

Ik vervolg mijn tour en passeer een unieke deur uit 1619, die leidt naar de foyer van de vergaderzaal. Het is een van de weinige Renaissance ingelegde deuren die tot op de dag van vandaag in Praag bewaard zijn gebleven. De deuren maakten oorspronkelijk deel uit van het Stadhuis van Mala Strana, ze werden overgebracht naar het Oude Stadhuis en daar pas in 1854 geïnstalleerd.

Aan de muren hangen twee schilderingen van Václav Brožík, een beroemde Tsjechische schilder uit de 19e eeuw. Ze tonen belangrijke persoonlijkheden uit de Tsjechische geschiedenis:

• Koning Karel IV bij de oprichting van de Universiteit van Praag in 1348
• Jan Amos Comenius, filosoof en grondlegger van de moderne pedagogiek, op het stadhuis in Amsterdam (1657)

Ze komen me bekend voor, maar ik kan ze niet plaatsen.  Dankzij een oplettende gastblogger kreeg ik het verlossende antwoord: beide schilderingen zijn in grotere uitvoering te vinden in een van de zalen van het Nationaal Museum op het Wenceslasplein.

Brožík Zaal

De belangrijkste ruimtes van het stadhuis zijn de Brožík en Jiřík Zaal.

De eerstgenoemde zaal valt op door zijn grootte, want hij beslaat een ruimte van twee verdiepingen hoog. De zaal werd in 1879 in deze vorm in gebruik genomen door de middeleeuwse zalen aan te passen. De huidige Art Nouveau-stijl is in 1910 toegevoegd .

De zaal wordt gebruikt voor de ceremoniële recepties van belangrijke persoonlijkheden. Aan de muren hangen twee grote doeken van de vooraanstaande Tsjechische schilder Václav Brožík, naar wie deze zaal is vernoemd:

• Jan Hus voor het Concilie van Konstanz 1415, vlak voor zijn ter dood veroordeling
• De kroning van George van Poděbrady

Jan Hus voor het Concilie van Konstanz 1415, vlak voor zijn ter dood veroordeling

De Jiřík-zaal 

De Jiřík-zaal is genoemd naar koning Jiří (George) van Poděbrady, die in 1458 in het oude stadhuis tot koning van Bohemen werd gekroond. 

Deze ceremoniële kroning vond plaats in de ceremoniële zaal van de oostelijke vleugel. Deze oostvleugel vind je vandaag de dag niet meer, omdat deze in 1945 door Duitse tanks werd verwoest. In de huidige Jiřík Hall vind je oude muurschilderingen en aan de muur een panoramisch uitzicht over Praag.

Mijn hoogtepunt, uitzicht op het hoogste punt

De zalen van het Oude Stadhuis hebben zeker hun historische waarde. Ze zijn echter sober en functioneel ingericht. Zoals de danszaal van het het Colloredo-Mansfeld paleis mij in extase bracht, zo kalm bleef ik bij het zien van het stadhuis interieur. Had ik meer van verwacht.

Er lag nog wat in het verschiet. Op naar het hoogste punt van het stadhuis, de galerij van de toren. De lift mocht ik niet nemen, werd mij uitdrukkelijk en expliciet vermeld. Waar zag ze mij voor aan?

Blij dat ik op rap tempo, sneller dan de lift, naar boven kon lopen, kwam ik aan bij een stoplicht. Direct een deja-vu..... staat er ergens in Praag ook niet een stoplicht op een plaats waar je het niet verwacht? Jazeker, bij het smalste straatje van Praag.

Lees ook: Smalste straatje van Praag heeft een stoplicht

Er was niemand voor of na mij, maar ik bleef netjes wachten op het groene teken. Boven aangekomen stond er een dame, die iedereen voor het afdalen attendeerde op het stoplicht. Verder had ze geen toegevoegde waarde. Waarom ze boven stond en niet beneden, blijft voor altijd een vraag.

Het was tijd om te genieten en gezien de tijdspanne van mijn foto's heb ik dat een half uur lang gedaan. Je hebt boven op de galerij, die pas in 1805-1807 aan de toren is toegevoegd, 360 graden uitzicht. Voor dit uitzicht betaal ik graag, ondanks mijn tips, dat je voor mooi uitzicht niet per se hoeft te betalen.

Rond het hele uur zie je het plein leegstromen om klaar te staan met telefoon of camera in de aanslag voor de show van de astronomische klok. Te grappig om al die koppies van bovenaf te zien.

Er valt veel te vertellen, maar bekijk gewoon de foto's, dan zie je wat een uitzicht je hier hebt.

Een menigte, verzameld voor de Astronomische Klok, In afwachting van de show van de apostelen

Het zat er bijna op

Na het avontuur met het stoplicht en de 250 foto's vanaf de galerij, zat mijn zelfstandige tour door het oude stadhuis erop en was ik tevreden. Ik wilde het pand verlaten, tot ik op een bord zag, dat ik de rondleiding gemist had door de zalen en de romaanse kelders. Bij navraag bleken die niet zelfstandig te bekijken. De rondleiding was gratis op vertoon van je ticket, maar dan moest ik wel aansluiten bij een groep. Vooruit dan maar...ik ben geen groepsmens.

Rondleiding door de romaanse kelders

Aangesloten bij de groep, kreeg ik alsnog uitleg bij de ruimtes die ik daarvoor al had gezien. In mijn blog heb ik die informatie zo goed en zo kwaad als het gaat erbij gezet.

Van de gids, die de groep in het Engels toesprak en iedereen probeerde te betrekken bij haar verhaal, kreeg ik een indirect compliment. Ze vroeg of ik een professor was, want zo zag ik in haar ogen uit. Tussen de Amerikaanse studenten was ik de oudste, dat speelde wellicht ook mee. Ik ontkende haar vermoeden met een lach. Lijk ik intelligenter dan ik zelf denk of is dit een truc van een gids, die aan het einde van de rondleiding een fooi wenst. Ach, een compliment is altijd leuk om te horen, tenzij professor gelijk staat aan nerd...

We dalen ondertussen de koudere kelders onder het oude stadhuis af. De romaanse kelders zijn in Praag een verhaal apart. Voor een uitleg lees je: Kelders van Praag

Voordat het Oude Stadhuis in functie was stonden er op deze plek al huizen. En daar staan we nu, enkele meters onder het huidige straatniveau. Bizar om te bedenken dat dit vroeger de begane grond is geweest. 

Tegenwoordig zijn er ongeveer 70 huizen bekend in de oude binnenstad van Praag, die onder het huidige straatniveau zijn gebouwd. Het architectonisch oudste deel van het oude stadhuis is een tweedelige romaanse zaal uit de 12e eeuw. Het metselwerk heeft al verschillende reparaties ondergaan, alleen de muur gevormd door regulier blokmetselwerk is volledig origineel. Het bevat ook een romaans raam, dat om veiligheidsredenen klein was en hoog boven de grond werd geplaatst. Door de trechtervorm drong er meer licht van buiten de ruimte binnen.

We lopen iedere ruimte in, krijgen uitleg over een waterput en een woonkamer en ik verbaas me dat de groep jonge Amerikanen net zo onder de indruk is als ik. Veel meer dan stenen muren met wat later geplaatste aankleding is er niet te zien.  "This might be the most beautiful thing I have ever seen.", zegt een 21-jarige mannelijke student. "Wait untill you see the rest of Prague", zeg ik. 

Een twintigtal foto's, die ik hier genomen heb, blijken bij thuiskomst erg bewogen te zijn door een langere sluitertijd. Ik moet dus terug....wat erg!

Aan het einde van de tour bedanken we de gids en geven haar een fooi. Het heeft dus gewerkt.

Ik loop het Oude Stadshuis uit richting Male namesti, schiet nog een foto van het Italiaanse restaurant, waar je volgens de gids niet moeten eten, want wie gaat er naar Praag om pizza te eten. Doe dat in Rome...ik ben het helemaal met haar eens. Dus Rome, here we come. Eind mei 2022 na het eindexamen van mijn jongste zoon. Het voelt een beetje als vreemdgaan, maar dat mag in een goed huwelijk.

Het huis U Minuty met de schitterende fresco's.

Het Oude Stadhuis

Staroměstské náměstí 1/3

Openingstijden

Januari t/m maart: di t/m zo 10.00-19.00 uur (maandag 11.00-19.00 uur)

April t/m december: di t/m zo 09.00-19.00 uur (maandag 11.00-19.00 uur)

Tip 1: ieder heel uur na opening is er een rondleiding. Maak daar gebruik van, anders mis je de kelders en de uitleg bij de zalen.

Tip 2: mocht je na het lezen van deze blog opmerkingen hebben of een fout hebben ontdekt (wat zeer logisch is), laat dan gerust een reactie achter....

Tip 3: bekijk de korte video van het stadhuis

Lees ook:

De Romaanse kelder in het Hard Rock Cafe

Beroemde gevels in Praag, deel 1: U Rotta

Mooiste uitzichten

Bronnen:

prague.eu/cs/prectete-si/poznejte-saly-staromestske-radnice-14401

kralovskedilo.ktf.cuni.cz/lokality/Praha-Stare-Mesto-%E2%80%93-Radnice

nasregion.cz/staromestska-radnice-se-lety-menila-podepsal-se-na-ni-ctizadostivy-cisarsky-rada-ohen-i-komunisti-62954/

praguecityline.cz/prazske-pamatky/staromestska-radnice-%e2%80%93-vyvoj-historickeho-skvostu

cs.wikipedia.org/wiki/Starom%C4%9Bstsk%C3%A1_radnice

sudekproject.cz/arkyr-staromestske-radnice

Verliefd op Praag