Geschiedenis van Praag in een notendop
De geschiedenis van Praag begint al zo'n tweeduizend jaar geleden, toen er Keltische nederzettingen waren aan de Moldau. Het Praag zoals we dat vandaag de dag kennen begint rond 880 vorm te krijgen met de bouw van wat we nu de Praagse Burcht noemen.
Tijdens het bewind van Bořivoj's zoon Spytihněv I aan het begin van de tiende eeuw werd het hele plateau omringd door een verdedigingsmuur en werd hier een prinselijk paleis gebouwd. Zo werden de fundamenten van de Praagse Burcht gelegd, waar de prins en zijn gevolg van Levý Hradec naartoe verhuisden.
Lees hier het ontstaan, uitbreiding en indeling van Praag
Praag werd het centrum van de Tsjechische staat. Vanaf de Praagse Burcht en andere vestingwerken in Midden-Bohemen begonnen de heersers van Přemysliden het omliggende gebied te besturen, waar ze geleidelijk de lokale bevolking onderwierpen en hen dwongen om belasting te betalen. Het bestaan van het kasteel van de prins bracht ambachtslieden en kooplieden naar het kasteelterrein en zo ontstond een middeleeuwse stad.
1257 - Stadsrechten voor Praag
Aan het begin van de twaalfde eeuw was Praag een bloeiende stad, waarboven het Prinselijk Kasteel torende. Het toenmalige Praag lag op het grondgebied van de huidige oude binnenstad. De naam Oudere of Grotere Stad Praag werd verkregen na Přemysl Otakar II. In 1257 verleende hij stadsrechten aan de voorsteden van Praag, die al sinds de tiende eeuw bewoond waren. Dit is hoe de Kleine Stad van Praag - Malá Strana is ontstaan. De toestroom van ambachtslieden en kooplieden naar beide steden nam toe, vooral tijdens het bewind van Karel IV.1348 - De Nieuwe Stad wordt gesticht door Karel IV
Praag werd de keizerlijke residentie en keizer Karel IV was van plan er de hoofdstad van het Heilige Roomse Rijk van te maken. Het gebied dat werd begrensd door de muren van de Praagse steden werd echter al snel te krap voor de talrijke bezoekers. In 1348 stichtte hij de Nieuwe Stad van Praag (Nové Město) en bakende een groot gebied af dat zich uitstrekte tussen Vyšehrad, Poříčí en Staré Město (Oude stad). Het werd stilaan gevuld met tentoonstellingshuizen, ruime marktplaatsen, prachtige gebouwen van kerken en kloosters.In omvang en pracht kon Praag wedijveren met de bekendste steden Rome, Florence, Parijs en Keulen.
1618 – 1648 De Dertigjarige oorlog
Het einde van de hoogtijdagen werd ingeluid door de Boheemse opstand door protestante edelen in de jaren 1618-1620. Ze weigerden zich te voegen in het katholieke Habsburgse spoor. De Defenestratie, waarbij protestantse edelen de katholieke vertegenwoordigers van koning Ferdinand II uit het raam van de burcht in Praag wierpen, was de directe aanleiding voor de Dertigjarige oorlog.Na de nederlaag in de Slag bij de Witte Berg in 1620 werden 27 Boheemse landgoedleiders samen met Jan Jesenius , rector van de Karelsuniversiteit van Praag, op 21 juni 1621 geëxecuteerd op het Oude Stadsplein van Praag. De rest van de protestanten werd het land uitgezet. Hun land werd vervolgens gegeven aan katholieke loyalisten (meestal van Beierse en Saksische afkomst). Dat maakte een einde aan de pro-reformatiebeweging in Bohemen en maakte ook een einde aan de rol van Praag als heersende stad van het Heilige Roomse Rijk.
In 1627 werd Bohemen aan het Habsburgse Rijk (Oostenrijk) toegevoegd (vanaf 1867 Oostenrijk-Hongarije). De Habsburgers werden koningen van Bohemen. Pas vanaf 1743, toen het Habsburgse rijk begon te centraliseren, kwam er een einde aan de autonomie van Bohemen, dat vanaf nu een Oostenrijkse provincie was.
1784 - De vier steden worden verenigd
In 1784 wordt Praag tijdens het bewind van keizer Jozef II permanent verenigd. De koninklijke hoofdstad van Praag bestond toen uit de Nove Mesto , Stare Mesto, Mala Strana en Hradčany.19e en 20e eeuw - Industralisatie en uitbreiding
Aan het einde van de 19e eeuw was Praag al een geïndustrialiseerde, zich snel ontwikkelende stad met spoorwegen en fabrieken. In 1893 begon de herontwikkeling van Josefov en begonnen elektrische spoorwegen zich te ontwikkelen. In de 19e eeuw werden Josefov, Vyšehrad en Holešovice bij Praag geannexeerd. In 1901 voegde Libeň zich bij de stad.28 oktober 1918 - Eerste Tsjechische Republiek
Op 28 oktober 1918, aan het einde van de Eerste Wereldoorlog werd de onafhankelijkheid van de Tsjechische staat uitgeroepen. Slowakije sluit zich onmiddellijk bij Tsjechië aan. De symbolen van de Oostenrijkse monarchie werden vernietigd in Praag, waarbij enkele monumenten werden vernietigd, zoals de Mariazuil op het Oude Stadsplein. De zuil werd opgericht om de stedelingen te bedanken voor de Maagd Maria voor het redden van hen van de Zweden. In 2020 is de Maria Kolom weer terug op zijn oude plek.1922 – Groot Praag
Als hoofdstad van het pas opgerichte Tsjechoslowakije werd Praag voortdurend gemoderniseerd en uitgebreid. In 1922 werd Groot-Praag gesticht, dat alle voorsteden omvatte, inclusief voorheen onafhankelijke steden zoals Vinohrady en Košíře.1938 – 1945 Bezetting door Nazi-Duitsland
Tijdens de oorlog werd de Joodse bevolking vanuit Praag naar concentratiekampen getransporteerd, evenals de zigeuners en andere bewoners van de zogenaamde "inferieure rassen". Executies en gevangenneming van tegenstanders van het naziregime waren heel gewoon. Het kantoor van de Gestapo in het Petschkov-paleis of de schietbaan in Kobylisy werden in deze context bijvoorbeeld berucht.De schade aan de gebouwen van Praag was tijdens de oorlog minimaal, kleine schade werd alleen veroorzaakt door bombardementen door Amerikaanse vliegtuigen aan het einde van de oorlog (de torens van het Emmaus-klooster). De geplande bombardementen door de Duitsers konden niet meer worden uitgevoerd door het verzwakte en terugtrekkende nazi-regime.
Op 5 mei 1945 brak de Praagse Opstand uit van de Praagse bewoners tegen de Duitse bezetter. Volgens afspraken tussen de bondgenoten van de anti-Hitler-coalitie moest het Amerikaanse leger in Pilsen blijven, terwijl het Rode Leger pas op 9 mei in Praag arriveerde. Aanvankelijk verwelkomden de inwoners van Praag het Rode Leger enthousiast en het gooien van bloeiende seringen naar passerende Sovjettanks en gevechtsuitrusting werd jarenlang een van de symbolen van bevrijding.
De astronomische klok, het oude stadhuis op het Oude stadsplein en enkele andere gebouwen bleken - in een laatste poging om Praag te ontdoen van hun monumenten - door de Duitsers zwaar te zijn beschadigd. Praag moest herstellen van zijn verwondingen, branden moesten worden geblust, gebouwen dreigden in te storten en barricades moesten worden afgebroken.
1948 - 1989 Communisme
In februari 1948 greep de Communistische Partij van Tsjecho-Slowakije de macht. De planning en bouw van de stad begon in de geest van "socialistisch realisme". Zo ontstond de eerste woonwijk in Petřiny. In de periode 1960-1974 werden in totaal meer dan 60 gemeenten aan Praag toegevoegd. In de jaren zestig en zeventig werden belangrijke vervoersstructuren zoals de luchthaven en het centraal station gemoderniseerd. Het metronetwerk en een systeem van stedelijke wegen met een hoge capaciteit dateert ook uit die tijd. Op de groene weiden rond Praag werden voor de bewoners paneelwoningen gebouwd.De voortschrijdende economische neergang van het land had ook gevolgen voor Praag, wat tot uiting kwam in het verwaarloosde uiterlijk van de stad en de verslechterende voorzieningen.
1989- heden
De "fluwelen revolutie" van november 1989 betekende het einde van het totalitarisme en het begin van een terugkeer naar een democratisch politiek systeem. Sinds 1 januari 1993 is Praag de hoofdstad van Tsjechië. In relatief korte tijd heeft de stad Praag de stad toegankelijk gemaakt voor toeristen, de dienstverlening verbetert, het straatbeeld en bijbehorende gebouwen opgeknapt.Tijdens een Stedentrip Praag wandel je langs standbeelden, gebouwen en monumenten. Verliefd op Praag heeft een kleine selectie voor je gemaakt.
Welke namen of termen zijn door de eeuwen heen onlosmakelijk met Praag verbonden?
Wenceslas de Heilige (905-929 of 935)
Standbeeld Wenceslas voor het Nationaal Museum
Het Wenceslasplein (Václavské náměstí) is naar hem vernoemd. Zijn standbeeld is een van de meest gefotografeerde standbeelden in Praag.
Wenceslas de Heilige was hertog van Bohemen en is een heilige van de Katholieke Kerk, de beschermheilige van Bohemen en Tsjechië. Er is weinig gedocumenteerd over zijn leven en de meeste informatie berust op legendes.
Na zijn dood begon Wenceslas te worden vereerd als een heilige vanwege zijn vroomheid die aan hem werd toegeschreven (zorgen voor de verspreiding van het christelijk geloof in de natie, met de hand wijn en graan verbouwen voor de heilige communie, zorgen voor de armen, zieken, slaven en gevangenen, het bouwen van kerken, galgen vellen en heidense heiligdommen vernietigen).
Niet te verwarren met de latere koning Wenceslas IV (1361-1419).
Karel IV (1316-1378)
Standbeeld van Karel IV bij de Karelsbrug
Karel IV wordt keizer van het Heilige Roomse Rijk en legt in 1357 de eerste steen voor de Karelsbrug.
Karel IV bekommerde zich voornamelijk om de uitbreiding en de welvaart van zijn erflanden. Door zijn eigen vier huwelijken en door die van zijn kinderen verstevigde hij de macht in die landen. Hij bevorderde in Bohemen en Moravië de Franse en Duitse cultuur en stichtte in 1348 de Universiteit van Praag. De oude burcht Hradcany uit de negende eeuw liet hij geheel verbouwen. Hij gaf de opdracht om de St. Vituskathedraal verder op te bouwen, liet de Wenceslaskroon smeden en liet Praag aanzienlijk vergroten door de aanleg van de huidige Nieuwe Stad. Ook liet hij de Karelsbrug bouwen en vele andere bouwwerken. Karel IV, die een autobiografie in eigen handschrift schreef, stierf in 1378.
Lees meer in: Karel IV, een rode draad door Praag
Het standbeeld van Karel IV staat op het Křižovnické námesti. Naast zijn imposante gestalte, zie je op iedere zijde een vrouw. Zij symboliseren de faculteiten van de Karelsuniversiteit:
- De faculteit Filosofie: de fakkel
- De faculteit Rechten: het open boek en boek met de weegschaal
- De faculteit Theologie: het open boek
- De Medische faculteit: de schaal
De faculteiten
Jan Hus (1369-1415)
Standbeeld Jan Hus op het Oude Stadsplein
Het monument op het Oude Stadsplein is een beeltenis van Jan Hus
Jan Hus werd rond 1370 geboren en preekte als priester in de Bethlehemkapel in Praag. Dat was de enige kerk, waar in het Tsjechisch in plaats van het Latijn mocht worden gepreekt. Jan Hus maakte hier dankbaar gebruik van door zijn kritiek op de kerk te spuien tijdens zijn diensten.
Lees meer over Jan Hus en bekijk de indrukwekkende video over zijn leven.
Johannes van Nepomuk (1345-1393)
Het standbeeld van Jan Nepomucky op de Karelsbrug.
Op de Karelsbrug staan dertig standbeelden. Een van de bekendste is die van Jan Nepomucký, Johannes van Nepomuk. Rond zijn hoofd zie je vijf sterren, die staan voor de vijf letters van het woord 'tacui' (ik heb gezwegen).
Koning Wenceslaus IV (niet te verwarren met de hierboven genoemde Wenceslaus de Heilige) zou woedend zijn geworden toen Johannes had geweigerd te verklappen of de koningin al dan niet gebiecht had dat ze er een minnaar op nahield.
Nadien zou de bisschop van Praag hierover een brief hebben geschreven naar Paus Bonifatius IX: "Nadat men zijn rechter- en linkerzij zozeer verbrand had dat hij in feite al ten dode was opgeschreven, werd doctor Johannes, mijn beste vicaris, openlijk door de straten van de stad naar de Moldau gesleept. Terwijl zijn handen op zijn rug werden vastgemaakt, bond men hem - als ware hij een wagenwiel - met zijn hoofd aan zijn voeten; in zijn mond zette men een stuk hout rechtop zodat deze wreed werd opengescheurd. Zo hebben ze hem naar beneden gegooid en verdronken."
De legende rondom Johannes van Nepomuk
Het gruwelijk verminkte lichaam van de geestelijke zou 's nachts zijn komen bovendrijven, omgeven door vijf blinkende sterren. De toegestroomde mensen herkenden hun geliefde priester en predikant. Ze haalden hem uit het water en legden hem op de oever. Duizenden mensen stroomden toe en droegen zijn lichaam onder rouwbeklag naar de domkerk. Vooral de armen van de stad konden maar geen afscheid nemen van hem die voor hen altijd geweest was als een liefhebbende vader.
Koning Wenceslaus IV gaf nog de opdracht het lijk op een onbekende plaats te begraven, maar er hing daar zo'n geur van heiligheid dat hij al snel werd ontdekt. Onder plechtig vertoon werd Johannes Nepomuk bijgezet in de Sint Vitus Kathedraal te Praag. Daar wordt hij sindsdien door de gelovigen vereerd en velen verkregen van hem uit de hemel het wonder waarom ze hem smeekten.
Ruim driehonderd jaar na zijn dood is er een zilveren graf voor Johannes van Nepomuk gemaakt en is te bezichtigen in de Sint Vitus Kathedraal.
Het graf van Johannes van Nepomuk is te bezichtigen in de Sint Vitus Kathedraal
Kijk hier de andere legende van de Karelsbrug en Jan Nepomucky
Operatie Anthropoid (1942)
In 1942 werd Reinhard Heydrich plaatsvervangend Reichsprotektor van Bohemen en Moravië waar hij de falende Konstantin von Neurath verving.
Zijn doortastende optreden tegen het Tsjechische verzet was zeer doeltreffend, een kleine 400 actieve verzetsstrijders werden door Heydrich gelijk geëlimineerd en niet alleen een groot deel van de oppositie verdween achter de tralies maar ook zwarthandelaren, illegale slagers en profiteurs werden hard aangepakt, onder deze laatste categorie vielen de meeste doodvonnissen en hierbij werd geen onderscheid gemaakt tussen Duitsers of Tsjechen.
De Tsjechische soldaat Jan Kubis en de Slowaakse soldaat Jozef Gabcik kregen in Operatie Anthropoid de opdracht om Heydrich te vermoorden in de hoop hiermee in Tsjechië grootschalige represailles tegen de bevolking uit te lokken en hiermee het verzet tegen de Duitsers te heractiveren.
Spoiler-alert
Na een aantal mislukte pogingen, waarbij Heydrich niet kwam opdagen, lukte het uiteindelijk om Heydrich in zijn auto te grazen te nemen. De aanslag overleeft Heydrich nog, maar komt na een aantal dagen in het ziekenhuis te overlijden.
Jan Kubis en Jozef Gabcik verschuilen zich samen met vijf andere soldaten in de Heilige-Cyrillus en Heilige-Methodiuskerk in Resslova. De kerk wordt omsingeld en er zijn uiteindelijk zevenhonderd Duitse soldaten voor nodig om de zeven mannen uit de kerk te krijgen. Geen van de mannen overleeft het.
Wil je meer spanning en inzicht in de hele operatie, kijk dan de film Anthropoid of lees het boek HhhH van Laurent Binet.
Tip:
Bij de Heilige-Cyrillus en Heilige-Methodiuskerk in Resslova-straat is een gratis museum en kun je de crypte in, waar de zeven mannen zich hebben verstopt.
Lees meer in mijn blogs:
De moord op Heydrich, de slager van Praag, deel 1
Helden in Praag, de moord op Heydrich, deel 2
Heilige-Cyrillus en Heilige-Methodiuskerk
De crypte van de kerk.
Communisme (1948-1989)
Monument bij Petrin
Net na de Tweede Wereldoorlog, toen Praag net aan de wederopbouw was begonnen, won het communisme terrein. Vanaf 1948 is Tsjecho-Slowakije communistisch en wordt het land en de bevolking onderdrukt.
Politieke tegenstanders worden opgepakt en weggewerkt. Opstanden worden hardhandig de kop ingedrukt. Een eigen mening, laat staan openlijk kritiek uiten is tot aan de jaren 60 niet mogelijk zonder daarvoor opgepakt te worden. Vanaf 1960 worden er lichte hervormingen doorgevoerd en durven mensen iets meer. Met als hoogtepunt de Praagse Lente.
Na de Praagse Lente wordt Tsjecho-Slowakije door de Russen bezet en zijn de Tsjecho-Slowaken terug bij af. Het duurt nog tot 1989, na het vallen van de muur, dat het land zijn vrijheid weer terugkrijgt. De Fluwelen Revolutie die hierop volgt, zorgt in 1992 voor de afsplitsing van Slowakije. Praag is dan alleen nog de hoofdstad van Tsjechië.
Verschillende plekken in de stad herinneren ons nog aan deze vreselijke communistische tijd, zoals het Museum van het Communisme, de matroesjka's en de Russische bontmutsen, die als souvenirs worden verkocht. Menig Tsjech vervloekt deze souvenirs.
Communistisch museum: school.
Milada Horáková (1901 - 1950)
Milada Horáková was een Tsjechische politica, geëxecuteerd tijdens de communistische politieke processen in de jaren vijftig wegens vermeende samenzwering en hoogverraad. Zij was de enige vrouw die in deze gerechtelijke procedure werd geëxecuteerd. Dankzij haar onverzettelijkheid tijdens haar proces werd ze vanaf 1989 een symbool van verzet tegen de voormalig regerende communistische partij.
Op meerdere plekken in Praag kom je haar tegen. Kijk de film Milada over haar leven op Netflix.
Lees meer in de blog: Milada Horáková, Praag zal haar niet vergeten
Milada Memorial, námesti Hrdinů, Praag 4
Praagse Lente 1968
In 1968 lijkt het erop dat Tsjecho-Slowakije weer een democratie kan worden onder leiding van de gematigde president Alexander Dubček. In die tijd breekt de Praagse Lente aan, een periode van liberalisatie en het socialisme met een menselijk gezicht.
Dubček spreekt een uitzinnige menigte toe
Mensen willen gebruik maken van vrijheid van meningsuiting, komen de straat op en gaan demonstreren. Ook de studenten spelen hierin een belangrijke rol. Zij willen deelnemen aan de westerse jeugdcultuur. Rusland ziet dit van een afstand aan en roept Dubček ter verantwoording, maar hij geeft geen krimp.
Russische tanks rijden door Praag en stuiten op verzet.
Op 20 augustus 1968 vallen de Russen Tsjecho-slowakije en Praag binnen, vernielen Radio Praag en bezetten de stad met tanks en een deel van de 150.000 militairen.
Een ondergronds radiostation roept het volk op tot verzet, onder andere door op de muren te schrijven dat de Russen naar huis moeten en door alle bewegwijzering te verwijderen. Deze laatste oproep is zo succesvol dat op een bepaald moment nog enkel de wegwijzers richting Moskou overblijven.
Uiteindelijk worden alle hervormingen teruggedraaid, vrijheid van meningsuiting wordt onvrijwillig ingeruild voor censuur. In totaal blijven er 50.000 soldaten in het land om een oogje in het zeil te houden.
Jan Palach 1969
Monument voor Jan Palach en Jan Zajíc vlakbij het Nationaal Museum
De 20 jarige student Jan Palach steekt zichzelf op 16 januari 1969 in de brand als protestactie tegen de bezetting door de Russen. Na de Praagse Lente van 1968 trokken zij het land in tegen de democratie van de nieuwe president Alexander Dubček.
Op 25 januari, de dag van zijn begrafenis, was er in heel het land officieus één minuut stilte en ruim 10.000 burgers woonden zijn uitvaart bij.
Uiteindelijk steken in totaal tien personen zichzelf in brand uit protest tegen het stalinisme. Omdat Jan Palach de eerste was, is hij de bekendste geworden en kom je zijn naam op verschillende plekken in Praag tegen. Wil jij weten waar?
Lees dan hier meer over Jan Palach
Fluwelen revolutie (1989)
Lees de blog van Verliefd op Praag over de Fluwelen Revolutie.
Kijktips:
- Klik hier voor de aflevering van Andere Tijden over de Praagse Lente.
- Of bekijk het bijzonder tragische liefdesverhaal van Liuba en Hubert, een Oekraïense vrouw en een West Duitse man, die elkaar voor het eerst ontmoeten in Praag op de dag dat de Russen de stad binnenvallen.
Wanneer de video niet afspeelt, open de video dan in YouTube.
Verliefd op Praag